Τύπος και πικρός καφές

του Χρήστου Κοσμά ( www.xrkosmas.blogspot.com )

Το καθιερωμένο πρόγραμμα της Κυριακής τηρούνταν για ακόμη μία φορά, απαρέγκλιτα. Ξύπνημα, πρωινό, μετάβαση στο πλησιέστερο περίπτερο για αγορά εφημερίδων που θα συνόδευαν τον καφέ που θα ακολουθούσε. Μόνο που την περασμένη Κυριακή το πρόγραμμα δεν τηρήθηκε ακριβώς έτσι. Δεν οφείλονταν μόνο στο γεγονός πως την προηγούμενη ημέρα δεν κατέστη εφικτή η παρακολούθηση δελτίων ειδήσεων και η ενημέρωση είχε μείνει σε όσα διαδραματίστηκαν μέχρι και την Παρασκευή το βράδυ. Οφείλονταν κυρίως σε όσα άρχισαν να γίνονται αντιληπτά από την πρώτη κιόλας ματιά στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων. Κι ιδιαίτερα μίας.

SOS ΕΚΤΑΚΤΗ ΕΚΔΟΣΗ : ΩΡΑ ΜΗΔΕΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΚΤΑΚΤΟΥ ΑΝΑΓΚΗΣ. ΨΥΧΡΑΙΜΙΑ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΝΑ ΣΩΘΟΥΜΕ.

Και οι παρεμφερείς υπότιτλοι συνεχίζονταν με πλέον χαρακτηριστικό αυτόν που ζητούσε «Άμεση ανάγκη δημόσιας παρέμβασης Παπούλια – Παπανδρέου – Σαμαρά για να μην γκρεμιστούν όλα τη Δευτέρα». Αυθόρμητα τα ξαναδιαβάζεις για να σιγουρευτείς ότι είδες καλά. Σηκώνεις το φύλλο και το φέρνεις πιο κοντά. Όχι δεν κάνεις λάθος. Έτσι είναι και δεν σε γελούν τα μάτια σου.

Τι έγινε; Αυτό ήταν; Τελείωσαν όλα; Χάνουμε τις δουλείες και τις καταθέσεις μας (αν κι όσες υπάρχουν ακόμη); Χρεοκοπήσαμε; Ερωτήματα που έρχονται αυτομάτως στο μυαλό σου. Το άγχος και η αγωνία αρχίζουν να σε κυριεύουν. Άμεσα το μάτι ψάχνει να βρει τα πρωτοσέλιδα των υπόλοιπων εφημερίδων. Η ανάγκη για περεταίρω και πολύπλευρη ενημέρωση προκύπτει αβίαστα προκειμένου να επιβεβαιώσεις ή να διαψεύσεις όσα μόλις διάβασες. Στις υπόλοιπες εφημερίδες οι τίτλοι και η ουσία του ρεπορτάζ σχετικοί με τα προηγούμενα. Όμως με σαφώς χαμηλότερους τόνους και αναμφισβήτητα λιγότερο φορτισμένες και δραματικές λέξεις. Μία πρώτη ανακούφιση έρχεται κάπως να καταλαγιάσει το αρχικό σοκ, που θα μειωθεί ακόμη περισσότερο όταν ενημερωθείς κι από άλλες πηγές, διαμορφώνοντας ιδία και σφαιρική άποψη.

Το παραπάνω περιστατικό αποτυπώνει την κάλυψη των τελευταίων γεγονότων και εξελίξεων αν όχι από το σύνολο, σίγουρα όμως από αρκετά μέσα μαζικής ενημέρωσης . Ίσως στην προηγηθείσα περιγραφή να βλέπετε κάποιοι τον εαυτό σας. Πιθανά να έχετε ανάλογες εμπειρίες από άλλη περίσταση. Η ουσία όμως δεν αλλάζει. Όσο δύσκολη κι αν είναι η πολιτική, οικονομική και κοινωνική κατάσταση στη χώρα, πολλές φορές η υπερβολή χαρακτηρίζει την κάλυψή της από αρκετά μέσα ενημέρωσης. Υπερβολή, δραματοποίηση, υψηλοί τόνοι, υιοθέτηση και προβολή υπαρκτών και ανύπαρκτων σεναρίων, περισσή ευκολία στη μετάδοση της πληροφορίας ασχέτως αν ευσταθεί ή έχει πριν διασταυρωθεί, συζήτηση καφενείου όπου ο καθένας μπορεί να πει ότι θέλει χωρίς καμία συνέπεια, ασχέτως αν απευθύνεται σε πανελλαδικό ακροατήριο και επηρεάζει εκατομμύρια πολίτες.

Οι λόγοι υιοθέτησης των παραπάνω πρακτικών μπορεί να είναι αποκλειστικά εμπορικοί . Με στόχο την άνοδο των πωλήσεων, της τηλεθέασης και της ακροαματικότητας που θα φέρουν επιπλέον διαφημίσεις και έσοδα, τα μέσα επιδιώκουν την αύξηση του κοινού τους. Πως; Πηχυαίοι και δραματικοί τίτλοι, αντίστοιχοι διάλογοι με διανθισμένα «τσιτάτα», αποκλειστικές πληροφορίες και ευφάνταστα σενάρια, τσακωμοί και λογομαχίες όπου όσο πιο δυνατά και με ακραίες εκφράσεις τόσο το καλύτερο. Άλλωστε, ο σκοπός αγιάζει τα μέσα.

Άλλος λόγος μπορεί να είναι η εξυπηρέτηση οικονομικών συμφερόντων . Κάποιοι ίσως να προσβλέπουν και να ποντάρουν σε μία ενδεχόμενη χρεοκοπία της χώρας. Σε μία τέτοια περίπτωση ελπίζουν πως τα μεγάλα δάνεια που έχουν στις τράπεζες ή οι οφειλές που χρωστούν στο κράτος (φόροι, πρόστιμα, ασφαλιστικές εισφορές κ.α.) δεν θα καταβληθούν. Μέσα στο γενικό χάος που θα προκληθεί και με την κατάρρευση των πιστωτικών ιδρυμάτων, θα εξαφανιστούν και τα χρέη τους. Πιθανόν άλλοι να προσβλέπουν σε κατακόρυφη μείωση των αγοραίων τιμών ακινήτων, επιχειρήσεων, μετοχών, δημόσιας περιουσίας, οπότε θα μπορέσουν πιο εύκολα να τα αποκτήσουν. Συνεπώς, τα μέσα ενημέρωσης μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στις επιδιώξεις τους.

Τέλος, δεν θα πρέπει να παραγνωρίζονται και οι πολιτικές σκοπιμότητες . Η πληροφόρηση μπορεί να είναι διοχετευμένη και από πριν αποφασισμένο πως θα παρουσιαστεί στο κοινό, με τα μέσα ενημέρωσης απλά να κάνουν τη «δουλειά». Για παράδειγμα τα διάφορα σενάρια για τα νέα μέτρα : μαζικές απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων από 25.000 μέχρι 100.000, αναστολή συντάξεων για όσους είναι κάτω των 55 ετών, νέες οριζόντιες μειώσεις μισθών και συντάξεων, καινούργιες ειδικές εισφορές, αύξηση των υπαρχόντων φόρων και η λίστα ατελείωτη. Έτσι όταν ληφθούν κάποια από αυτά να γίνονται πιο εύπεπτα από την κοινή γνώμη και να νιώθουμε ανακουφισμένοι κι από πάνω. 

«Πάλι καλά γλυτώσαμε τα χειρότερα» πιθανά να σκεφτούμε την επόμενη Κυριακή όταν θα διαβάζουμε από τις εφημερίδες τον κατάλογο των νέων μέτρων, συνοδεία πικρού καφέ.